Önümüzdeki 5 yıl içinde satın alma süreçlerinin çoğunun dijital yakalı çalışanlar RPA (robotic process otomation) tarafından yürütüleceği öngörülüyor.
Satın Alma Profesyonelleri ve Yöneticileri Derneği (TÜSAYDER), Yönetim Kurulu Başkanı Başkanı Meriç Atalay, dönüşümün kaçınılmaz olduğunu belirterek “Yapay zekânın satın alma süreçlerindeki etkisi büyük. Global şirketlerin yüzde 71’i en az bir fonksiyonunda üretken yapay zekâyı kullanıyor. Satın alma ve tedarik zinciri yönetimi, bu dönüşümü en yavaş benimseyen alanlardan biri olsa da bu durum hızla değişecek” dedi.
Düşünme şeklini değiştirmeyen şirketlerin 5 yıl içinde rekabet dışı kalacağını söyleyen Atalay “Küresel piyasalardaki belirsizlik, artan emtia fiyatları ve tedarik zincirindeki dalgalanmalar, şirketleri daha çevik ve dijital odaklı stratejiler belirlemeye zorluyor. Satın alma ve tedarik zinciri yönetimi alanında önü açılan yeni trendler, sadece maliyetleri düşürmekle kalmıyor, aynı zamanda şirketlerin rekabet gücünü de yeniden şekillendiriyor. Artık geleneksel yöntemlerle maliyet avantajı sağlamak giderek zorlaşıyor. Belirsizlik arttıkça, firmalar teklif marjlarını yükseltiyor ve bu durum enflasyon üzerinde ciddi baskı yaratıyor. Maliyetleri optimize etmek isteyen şirketlerin, yapay zekâ ve dijital dönüşümü tedarik zincirinin merkezine koymaları gerekiyor” diye konuştu.
Emtia fiyatları artıyor
Gümrük tarifelerindeki dalgalanmaların ve emtia fiyatlarındaki ani yükselişlerin, tedarik zincirlerini zorlamaya devam ettiğini vurgulayan Atalay şöyle devam ediyor, “Ocak-Şubat 2025 döneminde kahve fiyatları yüzde 18, şeker yüzde 8, kereste, buğday, kalay ve altın yüzde 7, gümüş yüzde 5 ve soya yağı yüzde 4 oranında artış gösterdi. Tüketici alım gücü düştükçe, tüketim alışkanlıkları da değişiyor. Daha önce büyük ambalajlarla yapılan toplu alımlar, yerini daha düşük gramajlı ama sık sık yapılan alımlara bırakıyor.”
Tüketici tarafında rekabetçi fiyatlara olan yönelimin zaruri hale geldiğine dikkat çeken Atalay, “Bu değişim alım gücü geri kazanıldığında eski tercihlere dönecektir. Ancak o noktaya kadar pazar daralmaya devam edecek. Verimsiz yönetilen şirketler için bu süreç oldukça yıkıcı olacak” diyor.
Tüketici davranışlarında köklü değişimler kapıda
McKinsey’in 2024’ün ikinci yarısında yaptığı araştırmaya göre, şirketlerin yüzde 61’inin yapay zekâ entegrasyonlarıyla tedarik zinciri ve envanter yönetimi maliyetlerini son 12 ayda yüzde 10 ile yüzde 20 oranında azalttığını vurgulayan Atalay ekliyor, “Tedarik zincirinde maliyet baskısı artarken, şirketler müzakereleri daha sert bir zeminde yürütüyor ve yeni tedarikçiler bulmaya yöneliyor. Firmalar ürün tasarımlarında değişiklikler yaparak gereksiz maliyetleri ortadan kaldırma stratejilerine odaklanıyor. Bunu başaran şirketler ya kâr marjlarını arttırarak sermayelerini güçlendiriyor ya da rekabetçi fiyatlarla pazarda pay kapıyor.”
