Nüfusunun yüzde 39’u 25 yaşın altında olan Türkiye’nin gençleri, ülkenin ekonomik geleceğini şekillendirmek için muazzam bir potansiyeli temsil ediyor. Bu durum, 2008-2022 yılları arasında yüzde 700’ün üzerinde artan eğitim harcamaları ile birleştiğinde, ülkenin sürekli büyüme beklentilerinin çok büyük olduğu anlamına gelmektedir. Bununla birlikte 2011 ile 2021 yılları arasında gençler arasında yükseköğretime kayıt iki katına çıkarken, 2010 ile 2020 yılları arasında Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarının sayısı da 151’den 207’ye yükseldi.
Yazan: Dr. Nina Huntemann, Chegg, Inc.’te Chief Academic Officer
Yapay zekanın ortaya çıkışıyla birlikte yeni bir çağa giriyoruz. Bu yeni çağda dikkatli bir şekilde ilerlememiz koşuluyla kazanımların üzerine inşa etme ve öğrenme çıktılarını daha da iyileştirme potansiyeli var. OpenAI’nin ChatGPT’si ve Google Gemini gibi GenAI (Generative AI – Üretken Yapay Zeka) araçlarının yükselişinin eğitim dünyasını sarstığına şüphe yok. Ortaya çıkışları; öğretmenler, yöneticiler ve öğrenciler arasında sınıf içinde ve dışında öğrenmeyi desteklemek için kullanılıp kullanılmamaları ve kullanılacaklarsa hangi kurallar çerçevesinde kullanılmaları gerektiği konusunda yoğun tartışmalara yol açtı.
Tartışmalar devam ederken, öğrencilerin GenAI’yı benimsemesi hızlı oldu: Chegg.org’un en son küresel öğrenci anketine göre Türkiye’deki lisans öğrencilerinin yaklaşık üçte birinin (yüzde 30) üniversite çalışmaları için GenAI kullandığını ve kullananların yüzde 81’inin günde bir veya daha fazla kez soru giriyor. Bununla birlikte benimseme yaygın olsa da öğrenciler mevcut Gen AI araçlarının sınırlamalarının farkında. Aynı küresel öğrenci anketi, tüm öğrencilerin yalnızca yüzde 13’ünün bir kavram veya ödev üzerinde takıldıklarında ilk olarak GenAI kullanmaya başvurduklarını ortaya koyuyor. Ayrıca, GenAI araçlarını çalışmaları için kullanan öğrencilerin üçte biri yanlış veya hatalı bilgi almaktan endişe duyduklarını söylerken, ankete Türkiye’den katılan tüm öğrencilerin yüzde 54’ü cevapların oluşturulmasında insan uzmanlığının katılımını görmek istediklerini belirtti.
Bugün kimse GenAI teknolojisinin eğitim için potansiyel bir oyun değiştirici olduğu fikrine karşı çıkmaz, ancak yukarıdaki bulguların da vurguladığı gibi teknolojinin olanaklarına duyulan heyecan sınırlamalarına karşı tartılmalıdır. Hızlı ilerlemeler devam ediyor ve büyük dil modelleri (LLM’ler) eğitim için dikeyleştikçe, yapay zeka destekli öğrenme araçlarının bir sonraki dalgası hem bir öğretmenin sınıf etkinliklerine paha biçilmez bir ek olarak hizmet edebilir hem de öğrencilerin öğrenme şeklini yükseltebilir (tabi doğru kullanılırsa). Peki, bu işi doğru yapan GenAI destekli öğrenme araçlarından ne bekleyebiliriz ve öğrenmeyi gerçekten nasıl kişiselleştirecekler?
İlk olarak, öğrencilerin ceplerinde ihtiyaçlarını tahmin eden ve güçlü ve zayıf yönlerine uyum sağlayan bir öğrenme asistanı olabilir. Uyarlanabilir öğrenme vaadi; kısmen her bir öğrenci için öğrenme materyallerinin isteğe bağlı varyasyonlarını oluşturmak çok maliyetli olduğu için, on yıllardır yerine getirilemedi. GenAI öğrenme araçları, eğitim çıktılarıyla uyumlu olacak şekilde ince ayar yapıldığında ve titizlikle değerlendirildiğinde, anlık olarak ve öğrencilerle daha doğal, ileri geri konuşma arayüzünde yanıt verebilir.
Öğrenim için tasarlanmış diyalogsal yapay zeka, bir öğrencinin ne tür bir soruyla mücadele ettiğini anlayabilir ve en uygun ve etkili yanıtı sağlayabilir. Örneğin, prosedürel bir sorunun ne zaman adım adım ayrıştırılması gerektiğini veya kavramsal bir sorunun ne zaman gerçek dünyadan bir örnekle açıklanabileceğini ayırt edebilir. Diyaloğa dayalı yapay zeka, öğrencilerin öğrenmelerini derinleştirmek için sorabilecekleri istemler önererek daha aktif katılımı teşvik edebilir. Öğrencilere yardımcı olacak olan promptları (komut) oluşturmaları için rehberlik etmek, onlara GenAI sistemleriyle nasıl etkileşimde bulunacaklarını da öğretecektir.
Öğrencilerin nasıl öğrendiğini ölçen öğrenme analitiğini entegre ederek, bir yapay zeka öğrenme asistanı öğrencilerin çalışma alışkanlıklarını geliştirmelerine ve öğrenmelerini üst düzeye çıkarmalarına da yardımcı olabilir – örneğin, öğrenmek için günün en uygun zamanını bularak ve belirli öğrenci ihtiyacına göre kişiselleştirilmiş alıştırma problemleri gibi tam zamanında öğrenme yardımcıları oluşturarak. Yapay zekanın anlık geri bildirim yetenekleri, hataları anında düzeltebilir, öğrencilerin takılıp kalmamalarına yardımcı olmak için uyarlanabilir ipuçları sağlayabilir ve öğrencileri zor kavramların üstesinden gelmeye teşvik edebilir.
Bu tarz yenilikler, öğrencileri bireyselleştirilmiş öğrenme yolculuklarında destekleyecektir. Yapay zeka destekli öğrenme araçları, her öğrencinin kendine özgü bir hızda ve düzeyde kavrayışını geliştirmesine yardımcı olarak sofistike bir pedagojik yardımcı olabilir. Ancak, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş öğrenme vaadini yerine getirmek için, yeni nesil GenAI eğitim modellerinin yüksek kaliteli öğrenme içeriği üzerinde ince ayar yapılması ve hem insan konu uzmanları hem de öğrencilerin kendileri tarafından değerlendirilmesi gerekir. Şu anda Chegg’de geliştirmekte olduğumuz tam da böyle bir çalışma modelidir.
Eğitimde yapay zeka uygulamaları ortaya çıksa da, öğretmenin rolü kritik olmaya devam etmektedir. Bir öğrencinin benzersiz gelişim yolu yalnızca algoritmalar ve büyük dil modelleri ile kolaylaştırılamaz. Bununla birlikte, yapay zeka araçları düşünceli ve stratejik bir şekilde kullanıldığında, her öğrencinin hızına ve ihtiyaçlarına uyum sağlayan kişiselleştirilmiş bir öğrenme deneyimi sunabilir ve en çok ihtiyaç duyulan yerde ve zamanda ek destek sağlayabilir.
Dünya çapında giderek daha fazla öğrencinin Türkiye’de eğitim almaya gelmesiyle (2022/23’te 300.000, 2013/14’teki 48.183’ten altı kat artış) öğrencilerin eğitim hedeflerinde başarılı olmalarına yardımcı olmanın en iyi yolunu bulmak zorunludur. İnsan ve yapay zeka arasındaki sinerji, hızla değişen bir dünyada öğrencilerin potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için her iki tarafın da en iyi yönlerinden yararlanarak ileriye dönük umut verici bir yol sunuyor.
