Enterprise Next röportajlarında bu defa konuğumuz daha önce varlıklıların ve yüksek gelir gruplarının yatırım yapabildiği sanat eserlerini, küçük yatırımcıların da yatırım yapabileceği bir alana dönüştüren Artiox Kurucu Ortakları Tuncay Dakdevir ve Cemal Doğan oldu.
Sanat eserleri, uzun zamandan beri yatırım aracı olarak kullanılıyor ve bu yatırım araçları uzun vadede değerini koruma ve artırma açısından güvenilir kabul ediliyor. Yakın zamana kadar sanat eserlerine yatırım, üst gelir gruplarının ve varlıklı kesimlerin yapabildiği bir yatırım türüydü. Dijitalleşme ve Blockchain (Blokzincir) teknolojisi bu alanı, küçük yatırımcıların da kullanımına açmayı sağlıyor. Tokenizasyon ile paylaşım ekonomisinin sanat yatırımlarına yansıması mümkün olurken Artiox, oluşturduğu alım satım platformu ile Sanata Yatırımı 3.0 konseptini hayata geçirerek kendisini ve Türkiye’yi bu alanda öncü konumuna oturtuyor.
Kuşkusuz hepimiz Leonardo Da Vinci’nin Mona Lisa tablosuna sahip olmayı isteriz. Sergilendiği Fransa’nın Başkenti Paris’teki Louvre Müzesi’nde önünde fotoğraf çektirmenin bile büyük prestij olduğu Mona Lisa tablosuna ve daha birçok önemli tabloya sahip olmak artık hayal değil.
Salgın döneminde Fransa’da bir iş insanının salgının yarattığı maddi krizle mücadele etmek için Mona Lisa gibi tabloların satılması önerisinde bulunduğunu hatırlatan Artiox Kurucu Ortağı Cemal Doğan şu bilgileri verdi:
“Salgın döneminde birçok sektör zarar gördü. Genel olarak ekonomiler yara aldı. Hatta bir Fransız işadamı krizle mücadele için Mona Lisa gibi değer biçmekte zorlanılan tabloları satma önerisinde bulundu. Mona Lisa tablosuna bugün biçilen değer 50 milyar Euro. Böylesine dünya kültür mirası sayılan bir tablonun tek bir kişinin eline geçmesi fikrine duyulacak tepkinin yanı sıra bu fiyatı bir kişinin vermesinin zorluğu da açıktır. Oysa Artiox küçük yatırımcının Mona Lisa ve benzeri tablolardan pay sahibi olabileceği bir sistem sunuyor.”
Yatırım sınıfı bir fiziksel sanat eserinin, değerinin belirlenmesi ve sigortalanmasının ardından tokenize edilerek çok sayıda yatırımcıya açık bir yatırım aracına dönüştürülmesi hazırlık aşamasını oluşturuyor. Buradaki süreçlerin inovatif boyutunu tokenizasyon oluşturuyor. FT (ERC20 standartı) yani Fungible Token kullanımı sayesinde bir sanat eseri için on binlerce token oluşturuluyor ve böylece küçük yatırımcının eserin belirli bir payını satın almasının önü açılıyor. Bunu takip eden ön satış ve genel satış süreçleri sonrasında esere ait token Artiox platformunda listeleniyor ve alım-satım işlemlerine açık hale geliyor.
Fiziksel sanat eserlerine dijital alım-satım platformu
Sürecin, finansal ve teknolojik olmak üzere iki boyutu bulunuyor. Yatırımcılığın finansal boyutunda, yatırım sınıfı sanat eserinin değerinin belirlenmesine yönelik ekspertiz raporu ve eserin sigortalanması ile güvenli bir zemin sağlanıyor. Eserin güvenli bir yerde saklanması, yatırımın güvenliğine yönelik fiziksel önlemleri tamamlıyor. Bu önlemlerin ardından Blockchain (Blokzincir) yapısı üzerinde her esere ait özel oluşturulan tokenler yatırımcıların bu eserlere diledikleri miktarlarda yatırım yapabilmesinin önünü açıyor. Bunun sonrasında ise, yatırımcıya güven veren standart, yatırımcının Artiox platformu üzerinde yatırımını takip ve kontrol edebilmesi ile sağlanıyor.
Teknoloji tarafında, oluşturulan akıllı sözleşmeler (smart contracts) sayesinde eseri temsil eden tokenler ile yatırımcıların esere ortak olmuş olduğu payları garanti altına alınmasına olanak tanıyan yeni teknoloji ve iş modeli bulunuyor.
Bu teknolojiyi kullanıcılarına sunan Artiox, sanatsever ve yatırımcıların bir sanat eserine yüklü miktarda fon ayırmak yerine bütçeleri doğrultusunda istedikleri miktarlarda sanat eserlerine ortak olabilmelerini sağlıyor. Özellikle küçük yatırımcıların sanat eserlerine yatırım yapmasına olanak tanırken sanat eserleri tokenize edildiği için sistem, kullanıcıların yatırımlarını görmesini ve yönetmesini de sağlıyor. Kullanıcılar, yatırım yaptıkları sanat eserinin son fiyatının, fiyatın 24 saatlik değişiminin ve 24 saatlik işlem hacminin yanı sıra grafik olarak daha uzun süreli fiyat hareketini gördükleri bir yönetim aracına sahip oluyor. 24 saat içindeki en düşük ve en yüksek değerlerin görüntülendiği yatırım ekranında alım ve satım emri de verilebiliyor.
Artiox Kurucu Ortağı Tuncay Dakdevir sistem ile ilgili şu bilgileri veriyor: “Arkasında varlık saklayan kriptopara üretimine dayanan bu sistemde, sunduğumuz tokenler değere dayalı bir yatırım aracı durumunda bulunuyor. Sanat eserini temsil eden tokenler, akıllı sözleşmede eşlendiği sanat eserinin değerini temsil ediyor. Aynı zamanda akıllı sözleşmelerin belirlenen kurallar çerçevesinde ve değiştirilemez bir şekilde çalışması esere ait üretilen tokenlerin miktarının ve temsiliyetinin asla değişmeyeceğini kanıtlar nitelikte. Uzun vadede ise bu akıllı sözleşmelerde belirlenen finansal, etik ve sanatçının itibarını korumaya yönelik kurallar, maddi yatırımın ötesine geçen bir değer sistemi kurgulamaya da olanak tanıyor. “
Artiox’un bu sisteme en önemli katkılarından biri, tarih boyunca bir güvenli varlık saklama aracı olarak işlev gören sanat eserlerine yatırımı, küçük yatırımcı grubuna da yayarak sanat yatırımlarına duyulan iştahı artırmak oluyor. Bunun sanat yatırımlarında önemli bir hareket yaratması bekleniyor. Dünya üzerinde likit olmayan sanat varlıklarının değeri 3 trilyon dolar olduğu tahmin edilirken sanat pazarı hacminin 2019’da yıllık 64 milyar dolar olduğunu belirten Cemal Doğan, “Bu iki rakamın karşılaştırılması sanat varlıklarının likitleştirilmesi ile oluşabilecek pazarın potansiyelini ortaya koyuyor. Geleneksel yatırım araçlarına göre daha karlı ve güvenli görünen bu likit olamayan pazarda online taraf yüksek bir ivmeyle sürekli büyüme gösteriyor. 2016 yılında 3,75 milyar dolar hacme ulaşan online sanat pazarının, 2024’te 9,1 milyar dolar büyüklüğe ulaşacağı tahmin ediliyordu, ancak açıklanan son verilere göre 2020 yılında online sanat eseri alım-satım hacmi 12 milyar dolara ulaştı. Orta sınıfın kaynağı ile orantılı olarak sanat yatırımı yapma imkanına kavuşması ile oluşabilecek kaynak yıllık ortalama yüzde 15 olarak hesaplanan büyüme oranını yukarı çekmek için etkili bir dinamik oluşturabilir. İngiltere merkezli Sotheby’s müzayede evinin Mayıs 2021’de ünlü sokak sanatçısı Banksy’nin en bilinen eserlerinden Love is in the Air’in satışının yapılacağı müzayedede ilk defa fiziksel bir sanat eseri için kripto para ile ödemeleri kabul edeceğini açıklaması, sanata yatırım konusunda online araçların kullanımında yenilikçilik ve büyümenin artacağı beklentisini doğuruyor” diyor.
Artiox, yurtdışına açılıyor
Artiox’un ODTÜ Teknokent’te faaliyet gösteren bir girişim olmasının yanı sıra yatırımcıların Artiox’a yaptığı yatırım da Artiox’un yeni nesil sanat yatırımcılığı alanında yarattığı inovasyona güveni yansıtıyor.
İş modelinin geçerliliğine yatırımcı güvenini yansıtan son gelişme, Artiox’un aldığı son yatırıma yansıdı. Artiox, ikinci yatırım turunda Keiretsu Forum Türkiye yatırımcıları; Alesta Yatırım A.Ş. ve Sertaç Özinal’dan 7 milyon lira değerleme üzerinden yatırım aldı. Artiox, çok yakında mobil uygulamalarını da devreye sokacak ve kripto para giriş-çıkışları da mümkün olacak. Sonbahar aylarında ise başta Avrupa olmak üzere yurtdışına açılmayı planlıyorlar.
Artiox: Herkes için tasarlanmış kolay sanat yatırım platformu
• Platformda, eksper onaylı ve sigortalı sanat eserlerine ait tokenler kolayca alınıp satılabiliyor.
• Bir eserin tümüne yüklü bir fon yatırmak yerine bir kısmına ortak olunabiliyor ve portföy diğer eserlerle çeşitlendirilebiliyor.
• Bir eserin istenen kadarı anında piyasa fiyatından alınıp satılabiliyor, dilenen noktalara alım ya da satım emirleri verilebiliyor.
• Sanat yatırımları geleneksel yöntemlere göre daha etkin yönetilebiliyor.
Operasyon Nasıl İşliyor?
• ARTIOX, yatırım sınıfı sanat eserini belirledikten sonra eserin orijinal olduğu ve durumunun iyi olduğuna dair eksper onayı alıyor.
• ARTIOX, paydaşlarca belirlenen fiyat üzerinden sanat eserleri sigortalıyor ve güvenli bir depoya alıyor.
• Blockchain tarafı devreye giriyor ve ARTIOX, esere ilişikin bir akıllı sözleşme yazıyor.
• Esere ait tokenler mint ediliyor yani eser için belirlenen sayıda token oluşturuluyor.
• Bu haber kullanıcılarla paylaşılırken belirlenen ön satış, genel satış ve listeleme tarihleri duyuruluyor.
• Kullanıcılar da bu süreçlere dahil olarak sanat eserlerine kolayca yatırım yapıyor.
Tüm bunları ve daha fazlasını Artiox Kurucu Ortakları Tuncay Dakdevir ve Cemal Doğan ile gerçekleştirdiğimiz röportajdan izleyebilirsiniz.
