Son yıllarda dijital telif meselesi konusunda dünyanın birçok yerinde hukuki alanda atılan somut adımlar Türkiye’deki dijital yayıncılarının bu alandaki yasal düzenleme beklentisini günden güne artırıyor. Av. Görkem Gökçe’ye göre, hali hazırdaki Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun teknolojik gelişmeler karşısında yetersiz kaldığı günümüzde, Türkiye’nin dijital dünya ile uyumlu ve sürdürülebilir bir medya ortamına sahip olması için Dijital Telif Yasası kritik bir adım olacak.
Av. Görkem Gökçe
Günümüzün giderek dijitalleşen medya dünyasında içeriklerin hak sahiplerinin izni alınmaksızın, başka ifadeyle telifsiz şekilde kullanımı önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Son 20 yılda internetin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte, içeriklerin kolayca paylaşılabilir hale gelmesi, telif haklarının ihlal edilmesine ve izinsiz kullanımına yol açabiliyor. Bu durum, özellikle dijital platformlarda, sosyal medya ve web sitelerinde yayımlanan içeriklerin izinsiz şekilde paylaşılması, kopyalanması veya herhangi bir şekilde kullanılmasıyla ortaya çıkabiliyor.
Telifsiz içerik kullanımı sorunu, içerik sahiplerinin haklarının ihlal edilmesine ve emeklerinin karşılıksız kalmasına neden olabiliyor. Bir içeriğin izinsiz olarak kullanılması, içerik sahiplerinin gelir kaybına uğramasına ve çalışmalarının değerinin düşmesine sebebiyet veriyor. Ayrıca, izinsiz kullanım, içeriklerin kontrolsüz bir şekilde yayımlanmasına, değiştirilmesine veya yanlış şekillerde kullanılmasına yol açarak, orijinal amacından sapmasına neden olabiliyor.
Telif haklarının korunması ciddi bir ihtiyaç
Medya ekosisteminde giderek sancılı bir hale gelen bu durum, dijital telif yasalarının ve düzenlemelerinin önemini ortaya koyuyor. Telif haklarının korunması ve dijital içeriklerin adil şekilde kullanılması, içerik sahiplerinin haklarını güvence altına alırken, aynı zamanda dijital ortamın sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde işlemesine yardımcı oluyor. Bu nedenle, telif haklarına saygı duyulması, fikri mülkiyet haklarının korunumunun güçlendirilmesi ve izinsiz kullanımın önlenmesi için etkin düzenlemeler ve bilinçlendirme çalışmaları önem taşıyor.
Son yıllarda dünyanın farklı ülkelerinde bu konuda ciddi adımlar atılıyor. Avustralya, Fransa ve Almanya dijital platformların haber içeriği kullanımı karşılığında medya kuruluşlarına ödeme yapmalarını gerektiren yasal düzenlemeleri hayata geçiren ülkelerden birkaçı. Avrupa Birliği de dijital içeriklerin kullanımı için platformların medya kuruluşlarına adil ödemeler yapmasını gerektiren yasal düzenlemeler üzerinde çalışıyor. Özellikle “Dijital Tek Pazar” girişimleri kapsamında bu tür düzenlemelerin hayata geçirilmesi hedefleniyor.
Son olarak dijital telifler konusunda somut adım atan ülkelerden biri de Kanada oldu. Çevrim İçi Haberler Yasası düzenlemesinin hayata geçirilmesi ile Google, Kanada’ya her yıl 74 milyon dolar ödemeyi kabul etti. Google’ın Kanada’da attığı ve dijital yayıncılık ekosistemi için milat olabilecek bu adım, ülkemiz yayıncılık ekosisteminde de geniş yankı uyandırdı. Hatta Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu’nun konuyla ilgili tarafları dinlemek için harekete geçtiği yönünde bilgiler var.
“Dijital dünya ile uyumlu bir medya ortamı için fikri mülkiyet hakları konusunda bir çalışma yapılmalı”
Dijital telif düzenlemeleri konusunda gündemdeki gelişmeleri değerlendiren Gökçe Avukatlık Ortaklığı Yönetici Ortağı Av. Görkem Gökçe; “Dijital telifler konusunda yasal düzenlemeler, tüm dünyada yayıncıların emeğinin korunması konusunda çok önemli bir ihtiyaca dönüşmüş durumunda. Birçok Avrupa ülkesinde ve son olarak Kanada’da olduğu gibi dijital telif hakları konusunda katedilen mesafe yayıncılığın geleceği açısından çok önemli. Dijital Telif Yasasının çıkarılması, dijital yayıncıların haklarını koruyacak ve emeklerinin karşılığını almalarını sağlayacak. Günümüze kadar telife konu hakları düzenleyen, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunumuz mevcut olsa da ve elbette belirli düzeyde koruma sağlasa da; eski bir yasa olması, uzun süredir bir değişikliğe uğramaması sebebiyle dijital dünyadaki gelişmeler karşılığını bu yasamızda bulamadığı için; bu yönde detaylı bir düzenlemenin yapılması büyük bir ihtiyaç. Türkiye’nin dijital dünya ile uyumlu ve sürdürülebilir bir medya ortamına sahip olması için ise bu yasa önemli bir adım olacak.
Haziran 2022’de sunulan yasa tasarısıyla dijital telifler konusunda ilk adımları atan Kanada’nın bu konudaki kararlı tutumu tüm dünyadaki dijital yayıncılar için önemli bir kazanım olabilir. Kanada Başbakanı Justin Trudeau tarafından yapılan ve Google’ın yerel gazetecilik de dahil olmak üzere gazetecileri gerektiği şekilde desteklemeyi kabul ettiğine dair ifadelerin yer aldığı konuyla ilgili açıklamada, bu sürecin haberlerin kalitesini artıracağı gibi, telif haklarının korunmasına da yardımcı olacağına dair bilgiler dikkat çekiyor.
“Yasa, içeriklerin izinsiz kullanımını önleme konusunda caydırıcı unsurlar içermeli”
Türkiye’de de önümüzdeki süreçte hayata geçirilebilecek bir dijital telif yasasının dijital içeriklerin kullanımı, dağıtımı ve telif haklarıyla ilgili adil ve dengeli bir çerçeve oluşturmayı amaçlaması gerektiğinin altını çizen Gökçe; “Bu yasa her şeyden önce konuyla ilgili tüm tarafların dinlenerek hazırlanmalı. Telif sahiplerinin hak kayıplarının önüne geçecek pratik ve makul çözümler içermeli. İçerik sağlayıcıların içeriklerinin izinsiz kullanımını önlemek adına ilgili tazminatların belirlenebilmesini sağlayacak mekanizmalar özelinde de düzenlemeler olması gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca, içerik kullanımı için lisanslama süreçleri ve izin alımı gibi prosedürlerin net bir şekilde ortaya konması, tüm tarafların haklarının korunmasını sağlamak adına önemli bir düzenleme olacaktır” dedi.
