Altyapı sektöründe çalışan herkes riskleri de bilir: Teknisyenler direklere tırmanır, yüksek voltajla çalışır veya erişilmesi zor alanlara girer. Güvenlik burada en önemli önceliktir ve yapay zekâ (AI) tam da bu noktada devreye girer. Ağ operatörleri ve Nokia gibi ağ ekipmanı tedarikçileri, yapay zekânın tehlikeli ortamlarda çalışmayı nasıl daha güvenli ve verimli hale getirebileceği üzerinde çalışıyor.
Yazan: Nokia Türkiye Mobil Şebekeler Müşteri Ekip Başkanı Şenol Evren
Bu, Barselona’daki Mobil Dünya Kongresi 2025’te tartışılan konulardan biriydi: Yapay zekâ kazaları önlemeye ve altyapı sektöründeki güvenlik standartlarını daha da iyileştirmeye nasıl yardımcı olabilir? Cevap şu iki temel yaklaşımda yatıyor: Riskten kaçınma ve risk azaltma.
Kazaları gerçekleşmeden önce önleme
En güvenli saha ziyareti, ilk etapta gerekli olmayan, yerinde çalışan tarafından yapılmayan ziyarettir. Dijital ikizler, teknisyenler sahada çalışmak zorunda kalmadan önce sahaların sanal olarak incelenmesini mümkün kılar. Bu teknoloji, ayrıntılı saha analizlerine olanak tanıyan yüksek çözünürlüklü 3D modellere ve yapay zekâ destekli simülasyonlara dayanıyor. Drone’lar yüksek çözünürlüklü görüntüler yakalayarak tehlikeli tırmanma operasyonlarının yerini alırken, otomatik uzaktan testler teknisyenlerin gereksiz yere sahada bulunmasını önlüyor. Bu yöntemler yalnızca güvenliği artırmakla kalmıyor, aynı zamanda maliyetlerden tasarruf sağlayarak emisyonları azaltıyor.
Yerinde ziyaretler gerektiğinde riskleri en aza indirin
Her saha ziyaretinden kaçınılamaz ancak yapay zekâ burada da yardımcı olabilir. Örneğin yapay zekâ tabanlı bir araç olan Hazard Detection Lens (Tehlike Tespit Lensi), tehlikeleri kamera aracılığıyla gerçek zamanlı olarak tespit ederek teknisyenleri anında uyarıyor. Bu teknoloji, engelleri, hasarlı yapıları veya hatalı kabloları otomatik olarak tanımlamak için makine öğrenimini kullanıyor. Yapay zekâ ayrıca çalışma başlamadan önce kişisel koruyucu ekipmanların doğru şekilde giyilip giyilmediğini de analiz ediyor. Bu güvenlik kontrollerinin mevcut iş akışlarına entegre edilmesi, kritik işler başlamadan önce tüm gereksinimlerin karşılanmasını sağlıyor.
Yapay zekâ destekli çözümler şimdiden ölçülebilir ilerleme sağlıyor:
• Dijital ikizler sayesinde üçte iki oranında daha az saha ziyareti.
• Tahmine dayalı analitik, yani bir durumun ileriye dönük değerlendirilmesi yoluyla donanım arızalarının erken tespitinde %90 doğruluk.
• Yapay zekâ ile optimize edilmiş ağ çözümleri sayesinde yüzde 10 daha az enerji tüketimi.
• Gereksiz yolculuklar ortadan kalktığı için CO₂ emisyonlarında azalma.
Ancak faydalar güvenlik boyutunun ötesine geçiyor: Yapay zekâ destekli hassas arıza analizleri, arızaların iki haftaya kadar önceden yüksek bir doğrulukla tespit edilmesini sağlıyor. Bu, bakım çalışmalarının erken yapılmasını sağlayarak pahalı kesintileri önlüyor ve altyapı operatörlerine daha fazla operasyonel güvenilirlik sunuyor.
Veri koruma ve sorumluluğu
Yapay zekânın kullanımı zorlukları da beraberinde getiriyor. Veri koruma ve şeffaflık, bu teknolojilere güven oluşturmanın anahtarı. Tehlike tespit lensi gibi çözümler, görüntü verilerini harici sunuculara göndermeden doğrudan cihaz üzerinde işlediği için GDPR gibi veri koruma yönergelerine uyum açısından önemli bir adım sayılmalı. Bu, hassas konum verilerinin kontrolsüz bir şekilde aktarılmasını önlüyor.
Buna ek olarak, şirketler giderek daha fazla sorumlu yapay zekâ ilkelerine odaklanmalı: Yapay zekâ sistemleri izlenebilir, adil ve güvenli olmalı. Bu, diğer şeylerin yanı sıra, önyargılardan veya yanlış değerlendirmelerden kaçınmak için algoritmaların sürekli olarak gözden geçirilmesi ve optimize edilmesi anlamına geliyor. Yapay zeka sadece verimli bir şekilde değil, aynı zamanda etik ve sorumlu bir şekilde de kullanılmalı.
Güvenli bir geleceğin anahtarı olarak yapay zekâ
Ağ ve altyapı operatörleri değişimle karşı karşıya. Yapay zekâ yalnızca iş operasyonlarını daha güvenli hale getirmekle kalmıyor, aynı zamanda şirketlerin daha verimli ve sürdürülebilir bir şekilde çalışmasına da yardımcı oluyor. Tahmine dayalı analitik, otonom güvenlik yönetimi ve sayısal simülasyon alanındaki gelişmeler, altyapının genişletilmesi için yeni fırsatlar sunuyor. Vizyon açık: Sabah işe gitmek için yola çıkan herkes akşam evine güvenle dönmeli ve yapay zekâ bu konuda merkezi bir rol oynuyor.
