ABD Enerji Bakanlığı, Güney Dakota’da devasa bir yeraltı araştırma tesisi için üç yıl süren kazı çalışmaları kapsamında 800 bin ton kaya çıkarıldığını duyurdu. Bu devasa kazı, fiziğin en büyük sorularına yanıt bulma amacı taşıyan uzun soluklu bir çalışmaya ev sahipliği yapacak. Kazılan mağaralar, büyük bir parçacık dedektörü ve ilgili ekipmanlar için özel olarak hazırlanıyor.
ABD Enerji Bakanlığı’nın Bilim Ofisi ve 35’ten fazla ülkenin desteğiyle yürütülen Derin Yeraltı Nötrino Deneyi (LBNF-DUNE) projesi, Illinois’deki Fermilab Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’ndan Güney Dakota’ya nötrino ışınları göndererek bu parçacıkların değişimlerini inceleyecek.
Güney Dakota’da yaklaşık bir mil yerin altında yer alan dedektörler, yolculuğun başında ve sonunda nötrino ve antinötrinoların türlerini ölçerek değişim oranlarını karşılaştıracak. Araştırmacılar, bu oranlar arasındaki farklılıkların, evrendeki madde-anti-madde asimetrisini açıklayabileceğini umuyor.
LBNF-DUNE projesinde yedi kat yüksekliğinde dev dedektörler ve 17 bin ton sıvı argon kullanılacak. Bu büyük sıvı hacmi, bilim insanlarının mümkün olduğunca fazla nötrinoyu tespit edebilmesini sağlıyor. Güney Dakota’daki dedektör, diğer kozmik parçacıklardan korunmak amacıyla yüzeyin yaklaşık 1,5 kilometre altında konumlandırıldı.
Üç yıl süren kazı sürecinin tamamlanmasının ardından, LBNF-DUNE ekibi, Sanford Yeraltı Araştırma Tesisi’ndeki uzak dedektörün kurulumuna başladı. Sürecin 2028 yılında tamamlanması ve dedektörlerin faaliyete geçmesi bekleniyor. LBNF-DUNE projesinin başlangıcıyla, nötrinoları daha iyi anlamak ve evrenin sırlarına dair yeni bilgilere ulaşmak mümkün olacak.
