Bain & Company, teknoloji sektörünü mercek altına aldığı “Teknoloji Raporu 2020: Akışı Evcilleştirmek” başlıklı çalışmasını yayımladı.
Rapora göre teknoloji şirketlerinin iş modellerinin yeni teknolojiler nedeni ile değişime zorlanması ihtimali, tarihsel olarak düzenli bir şekilde bunu yaşayan iki sektör olan perakende ve finanstan daha fazla görülüyor. Teknoloji şirketlerinde bu ihtimal perakende şirketlerinden yüzde 12, finans şirketlerinden yüzde 25 daha fazla. Rekabette önde kalabilmek için teknoloji şirketlerinin müşteri, rekabet bilgisi, uygulama hızı, yetenek, satın alma ve birleşme gibi çoklu katmanlarda çaba göstermesi gerekiyor. Bain & Company tarafından ilk kez yayımlanan bu rapor sektördeki değer yaratımını, rekabet alanlarını ve operasyonel avantaj kazanma fırsatlarını kapsamlı bir şekilde irdeledi.
Bain & Company Türkiye Finansal Kurumlar Lideri Emre Demircan şunları söyledi:
“Teknoloji çok fazla ikinci şansın olduğu bir sektör değil. Bir teknoloji şirketinin sektörde geride kalması ne kadar uzun sürerse toparlanma ihtimali de o kadar azalır. Bu bakımdan teknoloji şirketlerinin sadece birkaç yıl içinde işlerini farklı kılacak dinamikleri anlayabilmesi çok önemli.”
Raporda öne çıkan ana noktalar:
Teknolojide değer yaratımı geçişleri başaracak şekilde sürekli yeniden konumlanmayı gerektiriyor
Bulut bilişim olsun globalleşme olsun, birçok teknoloji şirketinde dönüşüm yeni bir iş geliştirme olarak pazarlanır, ama aslında bu şirketlerin çoğu mevcut işlerini yeni bir rekabetçi paradigma içinde yeniden konumlandırır. Bu, kulağa kolay gelebilir, ancak teknoloji pazarları yeni teknolojilerle sürekli alt üst oluşlar ve geçişler yaşarlar; bu da rekabetin görüntüsünü değiştirir. Rekabet stratejisine yönelik toplam hitap edilebilir pazar ve pazar payı gibi yaklaşımlar söz konusu olduğunda bu gerçeklikler kafa karıştırır. Çünkü pazar geleneksel tanımları pek uzun süre benimsemez. Bu bakımdan, teknoloji CEO’larının kendi segmentlerindeki geçişleri anlamaları ve bunları başarıyla gerçekleştirmek için plan yapmaları hayati öneme sahiptir. Teknoloji şirketlerinin iş yapma tarzlarının kolayca alt üst olabildiği ve onarımın zor olduğu gerçeğinden hareket edersek teknoloji şirketlerinde yönetimin tel üstünde cambazlık yapmak kadar zor olduğunu söyleyebiliriz.
Tahmin edilemeyen olaylarla karşılaşıldığında tedarik zincirinin dayanıklı olması hayati önem kazanır
Teknoloji tedarik zincirleri artan ticari gerilimler nedeni ile zaten baskı altındaydı; şimdi pandemi koşulları durumu daha zorlaştırdı. Fiziksel karantinalar ve hastalığın yayılması fabrika üretimlerini sıkıştırırken, nakliyeciler ve tedarikçiler için lojistik bir kâbus yarattı. Pandemi teknoloji ürünlerine yönelik tipik alıcı taleplerinin şeklini de kısa vadede değiştirdi. Evden çalışmaya yönelik donanım üreten ve satanların işleri artarken, örneğin otomotiv sektörü için teknolojik komponent üretenlerin işeri azaldı.
Tedarik zincirlerindeki alt üst oluşun sıklığı ve ölçekleri artmaya devam edecek. Bu sorunla baş edebilmek için tedarik zincirlerinde yeni bir stratejik dengeye ihtiyaç var. Düşük maliyetli ve etkin tedarik zincirleri hâlâ çok önemli, ama bunların dayanıklılık düzeyi daha da önemli hale geldi. Önde gelen teknoloji şirketleri kaynaklarına ve tedarik zincirlerine daha fazla esneklik kazandırmanın yollarını bulmaya odaklanıyorlar. Tedarik sürecinin kötüye gitmesi riskinin ve bir sonraki kaçınılmaz pazar aksaması geldiğinde ürün akışını koruyabilmenin kazandıracağı rekabet avantajının farkındalar.
Bain & Company teknoloji sektöründe dayanıklı tedarik zincirlerinin beş ortak özelliğini tespit etti: Çevik ağ yapısı, dijital ve güvenli operasyonlar, gerçek zamanlı görünürlük, pratik analiz yetkinliği ve güçlendirilmiş bir organizasyon.
Otomasyon maliyetleri azaltmanın çok ötesine geçiyor
Haftalarla ifade edilebilecek bir zaman dilimi içinde otomasyon pek çok yönetici için düşük öncelikli bir konu olmaktan çıkarak kritik misyon haline geldi. Pandemi öncesinde otomasyona daha fazla yatırım yapan şirketler, bunu yapmayanlara kıyasla kriz döneminde daha iyi bir konuma sahip oldular. İleriye bakan bu teknoloji şirketleri gelirlerini artırdılar ve tedarik zincirlerinde daha az aksama yaşadılar. Bain & Company’nin otomasyon konusunda yaptığı ankete göre bu şirketlerde işgücünün verimi ve talep arttı.
Soruları yanıtlayan şirketlerin çoğunda otomasyon çalışmaları hızlandırılıyor ve bu alandaki geleneksel engeller azalıyor, ama bugün otomasyon konusunda lider pozisyonunda olanlar buna çok daha önceden başlamış olmanın avantajını yaşıyor. COVID-19 başlamadan önce birçok önde gelen şirket elle yapılan işlerin yüzde 30’unu otomasyona geçirmeyi planlamıştı. Bu oran, otomasyona geçiş düzeyleri düşük kalan şirketlerdeki oranın iki ila beş mislini oluşturuyor.
Gelecek yıl lider şirketlerin yüzde 38’i otomasyona önemli ölçeklerde yeni yatırım yapmayı hedefliyor. Diğer şirketlerde ise bu oran yüzde 22’de kalıyor.
Teknoloji şirketlerinin yaklaşık yüzde 60’ı salgın döneminden sonra deniz aşırı faaliyetlerinde daha fazla otomasyona gitmeyi planlıyorlar. Bu araştırılan diğer sektörlerin tümünden daha yüksek bir oran oluşturuyor. Tekrar ofislerde ve iş yerlerinde çalışma başlasa bile teknoloji şirketleri ortalama olarak işgüçlerinin yüzde 38’inin uzaktan çalışmaya devam etmesini planlıyor. Bu da araştırılan diğer sektörlerin tümünde, finansal hizmetlerle birlikte en yüksek oranı oluşturuyor. Şirketler bu değişimi yaparken rahatlar çünkü otomasyonun insanların evden çalışmalarına yardımcı olabileceğini ve özellikle de finans ekibinin çeyrek hesaplarını kapatması gibi birçok elin devreye girdiği işlerde farklı mekânlardan çalışanların hatalarını asgari düzeye indirebileceğini biliyorlar.
Bazı uzmanlar son on yıldır merkezi fonksiyonların tek yerde konsolide edilmesi eğilimi bulunduğunu, şimdi ise bu eğilimin merkezi fonksiyon çalışanlarının dağıtılması yönünde değişmekte olduğunu söylüyor. Bu yeni formatın görünümü bölgeden bölgeye değişebiliyor ancak bütün bölgelerde görülen ortak bir tema banka şubelerinin danışmanlık hizmetleri vermeye odaklanmaları oluyor.
Uzmanlara göre, örneğin, İtalya’da şubenin rolü “bankacılık dükkânından” “ofise” doğru evrim geçiriyor. “Ofis” formatındaki bir şube müşterilerin düşük katma değerli işlemlerinin yapıldığı bir mekân yerine, genel merkez ve şube çalışanlarının randevularını ve toplantılarını gerçekleştirmek için kullandıkları bir çalışma yeri anlamına geliyor. Teknolojik alt yapılarını, süreç ve politikalarını buna hazırlayan kurumlar bu dağıtılmış çalışma formatının avantajlarından faydalanabiliyor.
ABD ve Çin arasında yaşanan uzaklaşma iş stratejilerini derinden etkileyecek
ABD ve Çin arasındaki gerilimin artması birçok kişinin tahmin ettiğinden daha kısa bir süre içinde küreselleşmenin çözülmesi sürecini hızlandırdı. Bu eğilimin tersine dönmesi beklenmiyor. Hem Çin’de hem de dünyada önde gelen teknoloji şirketlerinin yönetim ekipleri işleri üzerinde çok somut etkileri olacak yeni gerçeklikle yüz yüze geliyorlar: ABD ve Çin’in ekonomileri, teknoloji eko sistemleri birbirlerinden ayrışmaya doğru gidiyor.
Jeopolitik sorunlar bir kenara bırakılsa bile küresel teknoloji şirketleri Çin’i görmezden gelemezler. Sunucu, şebeke, PC ve akıllı telefon ürünlerindeki küresel talebin yüzde 25’e kadar olan bir kısmı Çin’den geliyor. Bu ülkede birçok teknoloji ürününün tüketimi küresel ortalamaların en az iki misli daha hızlı artıyor.
Ayrışma süreci Çin’de, ABD’de ve diğer ülkelerde teknoloji liderlerini tedarik zincirlerinin, ürünlerinin, müşterilerinin, çalışanlarının ve hatta organizasyonel sınırlarının geleceği konusunda zor kararlar almaya zorluyor.
Ayrışma yönünde yürüyüş devam ederken giderek daha fazla sayıda teknoloji şirketi ABD ve Çin’le ilgili stratejilerini yeniden gözden geçirecekler. Hem ABD hem de Çin bloklarına satış yapma isteklerini dengelemeye, fikri mülkiyet haklarını korumaya ve rakiplerinden daha fazla büyümeye çalışacaklar. Bu son derece karmaşık bir süreç, ama ödülü büyük ve küresel bir teknoloji pazarına erişimin devam etmesi olacak.
Teknolojide Birleşme ve Satın alma: Hem satın alma hem de inşa etme kritik öneme sahip
Geçtiğimiz beş yıl içinde teknoloji sektöründeki birleşme ve satın almaların temel tezi değişti. 2019 yılında teknoloji sektöründeki birleşme ve satın almaların yüzde 82’sini kapsam genişletme anlaşmaları oluşturdu. Kapsam anlaşmalarında satın alan şirket hızlı büyüyen iş segmentlerine giriyor, yeni yetkinlikler, yetenekler veya fikri mülkiyetler kazanıyor ve gelecekteki büyümesini güvence altına alıyordu. Kalan yüzde 18 ise ölçek anlaşmalarıydı; şirketin pazardaki konumunu güçlendirmek ve maliyetlerini azaltmak hedefleniyordu.
Oysa beş yıl öncesine kadar kapsam anlaşmaları ve ölçek anlaşmaları kabaca aynı oranlara sahipti. Görülmemiş ölçülerde teknoloji geçişleri, rekabet sınırlarının değişmesi, müşteri beklentilerinin artması ve yetenekler için verilen vahşi mücadele karşısında kendilerini konumlandırmak isteyen şirketler, bunun bir yolu olarak kapsam anlaşmalarına dönüyorlar.
Kapsam anlaşmalarının artmasının ikincil bir nedeni ise yapısal. Bugünlerde ölçek büyütmek için yapılacak satın almalar konusunda daha az fırsat var, çünkü teknoloji sektörü yüksek oranda konsolide oldu. Yarı iletkenler ve yazılım gibi segmentler yıllar süren konsolidasyon sürecinden geçtiler. Bulut hizmetleri gibi diğer alanlarda ise kazananların sayısı diğer segmentlerden çok daha düşük olma eğiliminde.
Kapsam genişletmeye yönelik birleşme ve satın almalardaki artış eğiliminin hızlanması bekleniyor. Teknoloji sektöründeki birleşme ve satın alma anlaşmaları COVID-19 pandemisi ve sıkışan kredi pazarları nedeni ile bu yılın ikinci çeyreğinde durma noktasına geldi. Ancak ortam yeni birleşme ve sayın alma faaliyetleri için uygun. Birçok teknoloji şirketinin hisse fiyatları son yaşanan ekonomik durgunlukta güçlü kaldılar ve bu şirketler büyük miktarlarda nakite sahipler. Bu kaynaklar çekici satın almaları fonlayabilir.
“Teknoloji sektöründeki sismik sarsıntılar hiç yavaşlama belirtisi göstermiyor” diyen Emre Demircan şöyle devam etti: “Eğer oyunda önde olmak istiyorlarsa temel strateji tasarımından tedarik zincirinin yeniden biçimlendirilmesine, jeopolitik gerilimlerden teknolojinin toplumdaki rolünün sorgulanmasına kadar uzanan pek çok alanda teknoloji yöneticilerinin yaratıcı düşünmesi ve hızlı hareket etmesi gerekiyor.”
