İnternet’te .com, .net, .org veya .tr gibi uzantıların nasıl ortaya çıktığını merak ettiniz mi? Peki bu internet uzantılarına sahip olup, markanızın değerini artırmayı veya yeni uzantılardan gelir elde edebileceğinizi de biliyor muydunuz?
İnternet uzantılarının ilki .com ortaya çıktığından beri sayı artıyor. En son genişleme « Yeni TLD turu » ismiyle 2012’de yaşandı ve toplamda 1400’den fazla alan adı uzantısına kavuştu.
ICANN’in yaklaşık 14 yıl aradan sonra Nisan 2026’da açılacak olan başvuru süreci « Bir Sonraki Yeni TLD turu », markalar, topluluklar ve şehirler için tarihi bir fırsat sunuyor. Yapılan araştırmalar 3600 ile 10000 arası yeni alan adı uzantısının internete dahil olacağını tahmin ediyor. TLDTR, 2012’deki büyük geçişlerdeki deneyimiyle Balkanlar, Türkî Cumhuriyetler, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da bu alanda yetkin ilk ve tek şirket olarak yeni TLD başvuruları için uçtan uca anahtar teslim teknik altyapı sunuyor. Şirket ayrıca başvuru sahipleri için gerekli başvuru süreci ve TLD’nin yaşamı boyunca gerekecek idari politikalar ve kullanım stratejilerinin oluşturulmasına da öncülük ediyor.
TLDTR kadrosu, geçmişte pek çok uzantının internete kazandırılmasında aktif rol aldı. Bunlar arasında geçmişte İngiliz bir şirketin yönettiği .TC alan adının Türkiye’ye taşınması operasyonu ve bu uzantının başta Türkiye olmak üzere uluslararası pazarlarda yeniden konumlandırılması da yer aldı. Geçtiğimiz günlerde Selçuk Bayraktar tarafından açıldığı duyurulan Next Sosyal platformunun paylaşımında da .TC uzantılı alan adı tercih edilmişti.
TLDTR’in Üst Düzey Alan Adı Danışmanı Ufuk Karakaş, “2012’de attığımız adımlar bugün milyonlarca kayıtlı alan adının olduğu büyük bir ekosistem oluşturdu. Şimdi, 2026 turuyla birlikte bu potansiyeli Türkiye’den global oyuncular çıkararak daha da büyütebiliriz” dedi.
Yeni TLD turunda biri kamu biri özel şirket olmak üzere iki firmanın toplam 10 uzantı başvurusu olmuştu. Bu uzantılardan Türkiye’de en çok bilinenleri .ISTANBUL ve .IST uzantıları oldular.
Dünyaya baktığımızda ise Yeni TLD turunda pek çok başarılı örnek hayata geçti. Kar odaklı olarak kurulan ticari uzantılardan .XYZ, genç nesli hedefledi. Bugün 6 milyona yakın alan adı müşterisi bulunan uzantının yıllık cirosunun 25 milyon dolara kadar çıktığı tahmin ediliyor. Bu sadece tek bir alan adı uzantısının cirosu. Onlarca alan adı uzantısına sahip gruplar da bulunuyor.
2026’da ise « Bir Sonraki Yeni TLD turu » ile internet yeni uzantılara merhaba diyecek. Yapılan araştırmalar 3600 ile 10000 arası yeni alan adı uzantısının internete dahil olacağını tahmin ediyor.
Sektörlere ve Dillere Göre Uzantılar Kendi Ekosistemlerini Oluşturuyor
2012’deki turda .XYZ örneğindeki gibi genele açık uzantılar olduğu gibi topluluk uzantıları denilen daha dar kapsamlı uzantılar da bulunuyor. Bulut bilişime yönelik .CLOUD, medyaya yönelik .MEDIA ya da .NEWS, Almanya’daki şirketlere yönelik .GMBH, kiliselere yönelik dini uzantı olan .CHURCH gibi çok sayıda sektörel örnek onbinlerce müşterisine hizmet veriyor.
Bu tür uzantıları sektörel meslek birliklerinin yanı sıra özel şirketler de işletebiliyor. Örneğin müzik sektörüne yönelik .MUSIC uzantısı Güney Kıbrıs Rum Kesimi merkezli bir şirket tarafından idare ediliyor. Güney Kıbrıs Rum Kesimi müzik sektöründe büyük bir pay sahibi olmamasına rağmen kısa sürede sektördeki pek çok paydaşı aynı çatı altına toplamayı başardı. Belki de gelecek yıllarda müzik sektöründe Güney Kıbrıs menşeili yapımcılar ve şirketleri daha çok görmeye başlayacağız.
Başta İngilizce olmak üzere Almanca, İtalyanca, Fransızca, İspanyolca, Portekizce gibi latin alfabesi kullanan batı dillerinin yanı sıra Arapça, Çince ve Japonca gibi dillerde çeşitli sektörel uzantılar bulunmasına karşın yazım benzerliği olan birkaç örnek dışında Türkçe örnek henüz bulunmuyor.
TLDTR’nin Üst Düzey Alan Adı Danışmanı Ufuk Karakaş, “MUSIC örneğinde olduğu gibi başka sektörlerde Türk sermayesi hedef sektörlerde global markalar üretebilir. Örneğin 2012’den sonra hayatımıza giren iki teknoloji blok zinciri ve yapay zeka. Her iki alanda da global bir markamız olmamasına rağmen bu sektörün gelecekteki uzantılarına Türk sermayesinin sahip olma şansı var. ” dedi.
Yeni Uzantılar Globalleşen Markalar için de Önemli Bir Meydan Okuma
2012’de öne çıkan bir uzantı türü de markalara ait uzantılar oldu. Global pek çok marka, kendi markasına ait uzantı başvurusu yaparak kullanmaya başladı.
2012 turundaki marka uzantılarında Finans, otomotiv, teknoloji ve telekom, moda, perakende ile eğlence sektörlerinin başı çektiği görülüyor.
Marka uzantıları şirketlere kendi dijital varlıklarını tamamen kendi kontrolü altında olan bir varlığa çevirir. Bu dijital varlık, başta sahte sitelerin önlenmesine büyük rol oynar. .MARKA uzantısı marka tarafından kontrol edildiği için izinsiz sahte kayıtlar mümkün değildir. Ayrıca marka sloganları için de markasını kullanabilir ve marka ile sloganı rahatça SLOGAN.MARKA örneğindeki gibi bir araya getirebilir.
Karakaş, marka TLD konusunda « TLDTR olarak marka uzantılarını çok yakından takip ediyoruz, globalleşme yolculuğunda olan Türk markalarınına destek vermek için 2026’daki çağrıyı kaçırmamalarını tavsiye ediyoruz. « dedi.
2026’da Bölgeden İrili Ufaklı Pek Çok Coğrafi Uzantı Başvurusu Bekleniyor
Yeni TLD turundaki bir diğer örnek ise coğrafi uzantılar. 2012’de başta .ISTANBUL, .TOKYO, .NYC olmak üzere çok sayıda marka şehirler uzantılarına sahip oldular.
2012’de coğrafi uzantılara sadece milyonluk metropoller sahip olmadı. Rusya’da 16000 nüfusa sahip Skolkovo ile Kanada’da 11000 nüfusa sahip Warman uzantıya sahip en küçük yerleşim birimleri olarak dikkati çekiyor.
Şehirler dışında bölgesel yönetimler de 2012’de uzantı sahibi olmuşlardı. Almanya’nın sanayisinin önemli bir bölümüne ev sahipliği yapan Kuzey Vestfalya Eyaleti .NRW uzantısına, Irak’taki Kürdistan Bölgesel Yönetimi ise .KRD uzantılarına başvuru yaptılar.
2026’da özellikle başta Orta Asya, Afrika ve Orta Doğu olmak üzere pek çok yeni şehir ve bölgenin coğrafi uzantısına kavuşacağı bekleniyor.
