Yıkıcı bir doğal afetin ardından zorda kaldığınızı düşünün. Telefon sinyali yok, Wi-Fi yok, yardım isteme şansınız yok. Yardım isteyemeyeceğinizi, kurtarılmak için kimseye ulaşamayacağınızı ya da sevdiklerinize iyi olduğunuzu haber veremeyeceğinizi düşünmek bile dehşet verici olabilir. Peki ya tüm bu kaosa rağmen telefonunuz, Star Trek’te olduğu gibi doğrudan uzaya erişebilse nasıl olurdu?
Yazan: Nokia Türkiye Mobil Şebekeler Müşteri Ekip Başkanı Şenol Evren
Gelişmekte olan bir teknoloji olan Karasal Olmayan Şebeke (NTN) teknolojisi, uydu bağlantısını günlük hücresel cihazların kullanımına sunarak tam da bunu vadediyor. NTN bir konseptten ibaret değil; 5G’de desteklenen gerçek bir sistem teknolojisi. Ancak NTN’nin asıl potansiyeli, 6G günlük kullanımda neredeyse her cihazda daha ilk günden standart haline geldiğinde ortaya çıkacak.
Günümüz: NTN, 5G İle Bugün De Kullanılmaya Başlanmış Durumda
3GPP Release 17 sürümündeki gelişmeleri kullanan 3GPP NTN özellikli cihazlar pazara girmeye başladı. İlk cihazlar, NTN üzerinden NB-IoT kullanımını temel alıyor ve Google Pixel 9 ile Samsung S25 gibi akıllı telefonlarda yer alıyor. Böylece karasal kapsama alanı kullanılamadığında acil durum mesajları gönderilebiliyor.
Mobil şebeke operatörleri, NTN teknolojisinin özelliklerinden yararlanarak kapsama alanlarını genişletiyor ve geleneksel bağlantının sorun yaşadığı sapa bölgelerde, yıkıcı olaylar sırasında veya altyapının ciddi biçimde etkilendiği durumlarda harika performans sergileyebilecek daha dayanıklı şebekeler inşa ediyorlar.
Sürekli bağlantı alanındaki bu atılım, iletişim açısından son derece büyük önem taşıyor. NTN, acil durum aramalarının, sesli iletişimlerin ve mobil geniş bant hizmetlerinin her yerden ve her zaman erişilebilir olmasına olanak tanıyor. En önemlisiyse, iletişimin en gerekli olduğu anlarda zamanında ve güvenilir iletişim imkânı sunarak toplum güvenliğini artırır, acil müdahale süreçlerini ve afet yardım çalışmalarını güçlendirir. Bu tanıtım yazısında, NTN teknolojisinin mobil şebeke operatörlerine sunduğu büyük fırsatları inceledik ve gerek mevcut NTN türleri gerekse gelecekteki bağlantı olanakları açısından kilit faydalarını ve stratejik değerlendirmelerini ortaya koyduk.
Gelecek: 6G’ye Doğru Evrim
NTN teknolojisi, 3GPP’de hızla evrildi ve her sürümle birlikte önemli yeni özellikler eklenerek daha etkili bir hâl aldı. Temel NTN işlevinin ilk kez belirtildiği Release 17’de, temel çalışma olarak başlayan süreç kısa sürede kritik bir 5G yapı bloğu hâline geldi.
Release 18, cihaz desteğini genişleterek ve Çok Küçük Açıklıklı Terminal (VSAT) cihaz türlerini ekleyerek bu temel üzerinde yükseldi. Aynı zamanda gelişmiş mobilite özellikleri eklenerek NTN’yi denizcilik, havacılık ve merkezden uzak alanların kapsama alanına alınması gibi gerçek dünya senaryolarında daha pratik bir seçenek hâline getirdi.
Yakalanan ivme, kısa süre önce tamamlanan Release 19 ile devam etti ve bu sürümde, uydu verilerinin sinyal işleme ve iletme biçiminde önemli bir ilerleme olan rejeneratif mimari eklendi. Bunun yanı sıra, performans, kapasite ve birlikte çalışabilirlik açısından birçok iyileştirme yapılarak NTN’nin 5G ile sunulan bir ek özellik değil, 5G’nin değişmez bir parçası olması sağlandı.
Geleceğe baktığımızda, bu büyük ilerlemeler, NTN’nin yalnızca karasal şebekeleri desteklemekle kalmadığı, aynı zamanda gelecekteki şebekelerin vazgeçilmez bir parçası olacağı 6G teknolojisinin yolunu açıyor. Ana kullanım amaçları aynı kalıp her yerin kapsama alanına alınması, kriz durumlarında temel bağlantı ve kamusal güvenlik olsa da, NTN’nin teknik olanakları büyük bir atılım anlamına gelecek.
6G ile sağlanacak büyük NTN ilerlemeleri:
• Her cihazda NTN: NTN, günümüzde Wi-Fi veya GPS teknolojilerinde olduğu gibi 6G cihaz teknolojisinin temel bir bileşeni olacağından, gelecekteki 6G telefonlar ve araçlar uzay tabanlı şebekelere bağlanmaya hazır gelecekler. Bu entegrasyon, sapa bir yere giderken ayrı cihazlar taşıma veya telefonun NTN özelliğinin olup olmadığını kontrol etme ihtiyacını ortadan kaldıracak. Böylece NTN, bağlı dünyamızın kullanıma hazır bir bileşeni haline gelerek yazılı, sesli ve mobil geniş bant iletişimin her yerde kullanılabilmesini sağlayacak. Bu, Nokia’nın tek teknoloji çatısı vizyonunun bir parçasıdır.
• GNSS ihtiyacı kalmayacak: 5G’de NTN cihazların Küresel Navigasyon Uydu Sistemi (GNSS) işlevine sahip olması gerekir. 6G ile buna ihtiyaç kalmayacak. Cihazlar, engellenebilecek veya kesilebilecek sistemlere bel bağlamak zorunda kalmayacak ve bağlantı daha güvenilir, daha güvenli hale gelecek.
• TN – NTN birlikte çalışması: NTN, bağlı dünyamızın değişmez bir parçası olacağından, karasal şebekeler (TN) ile NTN arasında sorunsuz servis sürekliliğinin sağlanması kritik önem taşıyacak. Bu birlikte çalışma işlevi sayesinde kullanıcılar, kentsel alanlarda veya merkezden uzak yerlerde olmalarından bağımsız olarak, farklı şebeke ortamları arasında geçiş yaparken kesintisiz bağlantı imkânı bulacaklar. TN-NTN birlikte çalışması, birleşik bir deneyim sunarak iletişim kurma ve hizmetlere erişme şeklimizi kökten değiştirecek; her yerde ve her zaman bağlı kalmak mümkün olacak.
NTN, günümüzün sorunlarına yönelik çözümlerin yolunu açıyor
NTN teknolojisinde bu önemli noktaya ulaştığımızda, teknolojinin topluma pek çok şekilde faydalı olacağını; yaşama, çalışma ve birbirimizle etkileşim kurma şeklimizi dönüştüreceğini göreceğiz.
Öncelikle, NTN dijital uçurumu köprüleyecek ve merkezden uzak bölgelerdeki insanların iletişim hizmetlerine erişebilmelerini sağlayarak küresel bağlantı ve kapsayıcılığı güçlendirecek.
Ayrıca, kriz anlarında acil müdahale ekiplerinin etkin bir şekilde iletişim kurabilmelerine olanak tanıyarak hayat kurtaracak ve felaketlerin etkisini azaltacak. Bu, özellikle geleneksel altyapının sınırlı olduğu veya hiç olmadığı yerlerde kritik önem taşıyacak; NTN hayati bir temel bağlantı unsuru olacak.
NTN, uzak sağlık hizmetleri, eğitim ve ticaret gibi endüstrilerin büyümesini sağlayarak kırsal bölgelerdeki işletmeler ve bireyler için yeni fırsatlar oluşturacak. Bu da özellikle daha önce yeterince hizmet alamayan bölgelerde ekonomik büyümeyi ve gelişimi destekleyecek.
Son olarak, NTN’yi ileri felaket tahmin etme ve kurtarma stratejilerine dahil ederek doğal afetler ve kesintiler sırasında altyapımızın sağlam kaldığından emin olabileceğiz. Bu yaklaşım, servis sürekliliğinin korunmasına ve genel şebeke güvenilirliğinin güçlendirilmesine yardımcı olur.
İstikbal gerçekten göklerde. 6G ve NTN ile, bağlantının gerçekten küresel olduğu, her zaman kullanılabildiği, daima dayanıklı olduğu ve en kritik anlara hazır olduğu bir gelecek inşa ediyoruz.
